یک فیلم از دوره آموزش XRD | امروز در وب سایت استوایی یک فیلم درباره‌ی معرفی الگوی پراش اشعه ایکس (XRD Pattern) براتون آماده کردیم. مهم ترین نکته در این آموزش که باید بهش توجه داشته باشید اینه که برای موادی با ترکیب شیمیایی یکسان، الگوی پراش اشعه ایکس می تونه متفاوت باشه. در این فیلم آموزشی مثالی از ماده‌ی Sio2 آورده شده و به وضوح نشون داده شده که فازهای مختلف این ترکیب شیمیایی (شیشه، کوارتز و کریستوبالایت) الگوی پراش کاملا متفاوتی دارند.
متن فیلم اول دوره آموزش XRD
امروز در وبسایت استوایی می خواهیم کمی درباره‌ی الگوی پراش اشعه ایکس صحبت کنیم. همونطور که می دونیم، هر فازی الگوی پراش منحصر به فرد خودش رو داره. توی این جمله ای که گفتم به دو کلمه دقت کنید (1-هر فاز 2- منحصر به فرد). بزارید یک مثال بزنم. به ماده‌ی Sio2 دقت کنید، ترکیب شیمیایی SiO2 می تونه به صورت سه فاز مختلف وجود داشته باشه. ترکیب شیمیایی هر سه فاز یکسان هست ولی نحوه‌ی چیده شدن اتم ها در هر فاز متفاوت هست. این سه فاز عبارتند از شیشه (Glass)، کوارتز (Quartz) و کریستوبالایت (Cristobalite).
تفاوت در نحوه‌ی چیده شدن اتم‌ها
وقتی نحوه‌ی چیده شدن اتم ها فرق بکنه، الگوی پراش هم برای هر فاز، متفاوت با فاز دیگه میشه. اگر الگوی پراش شیشه رو رسم کنیم به شکل یک تپه در میاد. چون اتم های Si و O بدون نظم خاصی کنار هم چیده شدن و اصطلاحا می گیم ماده آمورف یا بی شکل هست. برای ماده های آمورف هیچ پیکی (Peak) در الگوی پراش ایجاد نمیشه.
اگر به الگوی پراش کوارتز نگاه کنیم می‌بینیم که با الگوی پراش شیشه کاملا متفاوت هست. چون اتم های Si و O با نظم خاصی کنار هم چیده شدن و در این حالت Unit Cell داریم، این نظم خاص باعث میشه که پیک ها درون الگوی پراش ظاهر بشه.
اگر الگوی پراش کریستوبالایت رو هم نگاه کنیم باز هم یک سری قله می بینیم چون در این مورد هم اتم های تشکیل دهنده، منظم کنار هم چیده شدن ولی مکان پیک ها و ارتفاعشون، کاملا با ماده کوارتز متفاوت هست. در شکل هم به وضوح میشه این مورد رو دید. پس برای این سه فاز که ترکیب شیمیایی یکسانی داشتن، الگوی پراش کاملا متفاوت بود چون الگوی پراش برای هر فاز یکتاست و مثل ار انگشت اون فاز می مونه.
